De defensiebudgetten van EU-lidstaten voor 2024 worden beïnvloed door verschillende factoren, waaronder geopolitieke spanningen, verplichtingen aan de NAVO, en de individuele strategische prioriteiten van elke natie. De achtergrond van deze budgetbeslissingen is vaak de aanhoudende oorlog in Oekraïne, die de defensiestrategieën in heel Europa aanzienlijk heeft beïnvloed.
De defensie-uitgaven in Europa hebben historisch gezien sterk gevarieerd binnen de EU, waarbij landen defensiebudgetten anders prioriteren op basis van hun geopolitieke situaties, economische mogelijkheden en waargenomen bedreigingen. In de afgelopen jaren was er een gezamenlijke druk binnen de EU en onder NAVO-leden om de defensie-uitgaven te verhogen, vaak met als doel de door de NAVO gestelde target van 2% van het BBP te halen of te overtreffen.
Verschillende EU-landen hebben significante verhogingen van hun defensiebudgetten aangekondigd als reactie op het evoluerende veiligheidslandschap. Bijvoorbeeld, Polen’s parlement heeft de Homeland Defence Act aangenomen, wat de defensie-uitgaven zal verhogen naar 3% van het BBP, waarmee het een van de hoogste defensiebesteders in Europa wordt. Landen zoals Slowakije, Slovenië, Letland en Roemenië hebben de intentie aangekondigd om de 2% BBP-markering in defensie-uitgaven te bereiken of te overtreffen, met Roemenië dat zijn defensiebudget alleen al in 2022 met 14% verhoogde.
De Frans-Duitse partnerschap, cruciaal voor EU-defensiesamenwerking, staat voor uitdagingen bij het voortzetten van grote defensieprojecten zoals het Future Combat Air System (FCAS) en het Main Ground Combat System vanwege industriële meningsverschillen en politieke uitdagingen. De bredere context van EU-defensie-inspanningen onthult zowel een druk naar het verhogen van budgetten als significante obstakels voor het bereiken van coherente defensiestrategieën tussen lidstaten.
Het Europees Defensiefonds, met een toewijzing van €8 miljard voor 2021–2027, onderstreept de inspanningen van de EU om zijn defensietechnologische en industriële basis te versterken, met Frankrijk en Duitsland als de leidende investeerders in defensietechnologieën binnen het blok. Desondanks heeft de uitbraak van oorlog in Oekraïne verdere verhogingen in defensiebudgetten door heel Europa aangewakkerd, met Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Polen opvallend vanwege hun significante budgetverhogingen. Duitsland kondigde een extra €100 miljard aan in 2022, gericht op een 2% BBP defensie-uitgavendoel.
Ondanks deze verhogingen wordt de defensie-inspanning van Europa vaak gezien als gefragmenteerd en niet volledig in lijn met de groeiende veiligheidseisen, vooral in het licht van de strategische draai van de VS naar China en potentiële onthechting van de Europese veiligheid onder bepaalde politieke voorwaarden. Deze fragmentatie en de uitdagingen van het coördineren van nationale defensiestrategieën benadrukken de noodzaak voor een meer verenigde Europese defensiehouding.
De Defensie-uitgaventraject van België
België heeft zich ertoe verbonden zijn defensie-uitgaven de komende tien jaar aanzienlijk te verhogen, met als doel het NAVO-target van 2% van het BBP tegen 2035 te halen. Het geleidelijke verhogingsplan schetst een stijging van de defensie-uitgaven naar 1,54% van het BBP tegen 2030, wat neerkomt op ongeveer €10 miljard, vergeleken met de 1,18% die in recente jaren is toegewezen. Deze toezegging werd bevestigd door de Belgische premier Alexander De Croo op een NAVO-top, hoewel een precieze tijdlijn voor het bereiken van de 2%-drempel niet werd gegeven. Deze verhoging maakt deel uit van een bredere inspanning om militaire capaciteiten te verbeteren en een meer geïntegreerde en duurzame defensie-industrie in Europa te bevorderen.
De budgetboost omvat het investeren van meer dan €10 miljard tegen 2030 om de capaciteiten van het nationale leger te verbeteren, waardoor het kan inhalen bij zijn Europese tegenhangers. Deze financiering zal verschillende moderniseringsinspanningen ondersteunen, waaronder de aanschaf van nieuwe helikopters, lichtere transportvliegtuigen, Caesar-type artilleriesystemen en een uitbreiding van het cybercomponent van het leger.
Het defensiebudget van België is gegroeid van $4,8 miljard in 2019 naar $7,1 miljard in 2023, wat wijst op een toewijding aan modernisering en het halen van NAVO-doelen te midden van toenemende geopolitieke spanningen. Een extra €1 miljard werd toegewezen om de defensie-uitgaven op te voeren, wat de urgentie benadrukt die wordt gevoeld in de nasleep van Ruslands invasie van Oekraïne en de waargenomen noodzaak voor een algemene upgrade in militaire capaciteiten, inclusief cybersecurity.
Ondanks deze verhogingen blijft België’s defensie-uitgaven als percentage van het BBP onder de NAVO-richtlijn van 2%, met slechts een geleidelijke toename gepland voor de komende jaren. Dit heeft discussies opgewekt over de noodzaak voor grotere integratie tussen militaire capaciteiten van partners en het waarborgen dat investeringen meer rend ement opleveren voor de Europese industrie en samenleving.
Samenvattend navigeren EU-lidstaten door een complexe veiligheidsomgeving die verhoogde defensie-uitgaven en grotere samenwerking vereist. Echter, het bereiken van een coherente EU-brede defensiestrategie blijft een significante uitdaging, verergerd door verschillende nationale prioriteiten, geopolitieke spanningen, en de overkoepelende noodzaak voor een meer autonome Europese defensiecapaciteit.
Referenties:
- Euronews. How European countries stand on 2% of GDP defence spending
- Defense News. Ukraine’s long shadow: Four factors shaping European defense in 2024
- Politico. Europe’s defense efforts remain underwhelming
- The Brussels Time. Belgium pledges to almost double its defence spending in the next decade
- The Brussels Time. Belgium to add 10 billion euros to military spending budget
- Army Technology. Belgium’s defence modernisation soars as budget surpasses $8.6bn by 2028
- The Brussels Time. Belgian defence gets €1 billion boost
- The Brussels Time. Belgium’s defence budget should increase to 2% by 2035, says De Croo