Interview op 9 mei 2022, voor Viktoria Vlasenko voor een van de eerste edities van de Oekraïense gouvernementele krant Uriadovyy Kurier na het begin van de volledige oorlog.
De oorlog van Rusland tegen Oekraïne is een uitdaging geworden die Oekraïners niet alleen in het land, maar ook wereldwijd heeft verenigd. Honderden Oekraïense publieke organisaties en vrijwilligersgroepen in het buitenland doen alles wat mogelijk is om onze Strijdkrachten te helpen en de overwinning op de agressor dichterbij te brengen.
We ontmoetten Marta Barandiy, de oprichtster van de Belgische NGO Promote Ukraine, in de Europese Wijk van Brussel, in een ruim kantoor dat door de belanghebbenden werd aangeboden toen ze hoorden dat Oekraïense vrijwilligers ruimte nodig hadden. Marta was druk bezig met de voorbereidingen voor de Mars van Solidariteit met Oekraïne. Daar begonnen we ons gesprek.
V: Marta, kunt u ons meer vertellen over uw evenement?
A: Het is zo gelopen dat verschillende data in deze meidagen samenvielen. Op 9 mei vieren Europese landen Europadag, op deze dag in 2014 werd onze organisatie Promote Ukraine geregistreerd. Dus besloten we dat onze actie op 8 mei — een mars ter ondersteuning van Oekraïne en een concert op het Luxemburgplein nabij het Europees Parlement — een goede gelegenheid zou zijn om te herinneren aan Oekraïne, wat er nu daar gebeurt, en de waarden die door Oekraïners worden verdedigd. Oekraïense en Belgische artiesten namen deel aan het concert. Het concert was het slot van ons evenement, en het begon allemaal met een mars van het Rogierplein naar het Luxemburgplein, waarbij Belgische politici de deelnemers toespraken. In het bijzonder de MEP uit België, Benoit Lutgen, van het Belgische Parlement, Georges Dallemagne, dankzij wie, België trouwens stemde voor het leveren van wapens aan Oekraïne. Beide politici reisden persoonlijk naar Oekraïne om humanitaire hulp over te dragen.
V: Om de oorlog in Oekraïne te beëindigen met onze overwinning, zijn internationale steun en aandacht uiterst belangrijk. Echter, ondanks de verschrikkingen van de oorlog, is het al de derde maand op rij moeilijk om de gebeurtenissen in Oekraïne op het hoogste niveau van publieke interesse in andere landen te houden. Voelt u zich moe van de Oekraïense oorlog door Europeanen?
A: Het is waarschijnlijk te vroeg om over vermoeidheid te spreken, hoewel het geleidelijk aan begonnen is zich te manifesteren. We hebben gemerkt dat er steeds minder mensen naar onze demonstraties en bijeenkomsten komen. In het begin was het voor ons makkelijk om twee- of zelfs vijfduizend deelnemers bij onze protesten te betrekken, nu is het verzamelen van zoveel mensen een probleem. Zelfs Oekraïense vluchtelingen komen niet naar de bijeenkomsten. Wanneer we journalisten uitnodigen, vragen ze ons hoeveel deelnemers we verwachten. En we vertellen hen dat er 200 mensen zullen zijn, de media willen zelfs zulke acties niet coveren.
Dezelfde trend wordt waargenomen met humanitaire hulp — het wordt ook steeds minder efficiënt. Mensen doneren al minder geld, omdat iedereen die wilde overmaken om Oekraïne te helpen dat al gedaan heeft en niet constant fondsen kan overmaken. Er is ook sprake van enige informatiemoeheid. Het is jammer om dit te zeggen, maar in het begin schokten de nieuwsberichten uit Oekraïne mensen, maar geleidelijk raakten ze gewend aan de emoties veroorzaakt door de oorlog. Daarnaast kwamen veel Oekraïners naar België, de Belgen communiceren met hen, leven naast hen en beginnen deze hele situatie als vanzelfsprekend te beschouwen.
V: Hoe heeft de oorlog de activiteiten van Promote Ukraine beïnvloed?
A: Toen Rusland op de ochtend van 24 februari de eerste raketten op Oekraïne afvuurde, begonnen Oekraïense activisten in Brussel met elkaar te corresponderen in messengers, in een poging antwoorden te vinden op tientallen vragen. We realiseerden ons al snel dat het onmogelijk was om alles via messengers op te lossen, en we moesten persoonlijk ontmoeten om informatie te delen en effectief te communiceren. We begonnen op zoek te gaan naar panden, schreven overal brieven, en in de eerste week werden we benaderd door de eigenaren en het management van het gebouw waar u en ik nu zijn. Ze boden ons deze vrij ruime kamer aan.
Toen we hier met de vrijwilligers bijeenkwamen, realiseerden we ons dat niet iedereen elkaar kende. Dus, in het begin was alles chaotisch; iedereen nam veel verschillende taken op zich, waarvan er veel waren. Echter, in deze twee maanden zijn we een echte familie geworden. Sinds 24 februari is ons team vermenigvuldigd. Momenteel zijn meer dan 100 vrijwilligers betrokken bij de activiteiten van Promote Ukraine, waarvan 35 op permanente basis werken.
V: Wat doet Promote Ukraine precies?
A: We hebben verschillende werkgroepen gevormd. Een van de belangrijkste is die verantwoordelijk voor humanitaire hulp. We ontvangen verzoeken uit Oekraïne, voornamelijk voor beschermende uitrusting voor ons leger. We werken aan deze verzoeken, voeren fondsenwervingscampagnes uit, werken samen met verschillende partners die geld aan ons overmaken, en zoeken dan naar de benodigde uitrusting in heel Europa. Als we het vinden, organiseren we de logistiek, en van ons gaat het naar alle brandpunten van Oekraïne. Onze verdedigers sturen ons altijd video’s ter bevestiging dat ze alles hebben ontvangen.
Een ander groot gebied is dat van onze vluchtelingen. Tot op heden zijn ongeveer 45.000 Oekraïense vluchtelingen officieel geregistreerd in België, hoewel velen al terugkeren naar Oekraïne. Om onze landgenoten te helpen zich aan te passen en socialisatie mogelijk te maken, openden we het Oekraïens Cultureel Centrum, waar je kunt zingen, dansen en Frans en Nederlands leren. Onze vrijwilligers werken in het centrum. We organiseren gratis lunches voor Oekraïense vluchtelingen, waar ze elkaar kunnen leren kennen. We zijn in onderhandeling met verschillende Brusselse scholen om Oekraïense taaltraining voor onze kinderen op hun basis te organiseren. We hebben ook drie magazijnen geopend waar vluchtelingen de nodige kleding of andere noodzakelijke dingen kunnen ophalen. We slaan daar ladingen op, die we later naar Oekraïne sturen.
Promote Ukraine zorgt ook voor de media. We communiceren voornamelijk met Belgische journalisten, maar correspondenten uit andere landen benaderen ons ook over verschillende kwesties. Ze nemen niet alleen commentaar van onze vrijwilligers, maar vragen ons ook om de juiste mensen of experts in Oekraïne te vinden, en we helpen hen daarmee.
V: Het lijkt nu alsof de hele Europese politieke arena openstaat voor Oekraïne. Lukt het jullie om partijleiders en politici werkzaam in Brussel te ontmoeten?
A: Dit is een ander gebied van onze activiteit — belangenbehartiging: communicatie met Belgische en andere Europese politici en ambassadeurs van verschillende landen bij de EU over hun positie ten opzichte van Oekraïne. We hebben onlangs de Permanente Missie van Hongarije bij de EU bezocht en plannen binnenkort een bijeenkomst bij de Delegatie van Duitsland te houden. We brengen Europese diplomaten op de hoogte van de positie van de Oekraïense burgermaatschappij. En vandaag valt dit in bijna alles samen met de positie van de President en de Oekraïense regering. Echter, omdat we vertegenwoordigers zijn van de burgermaatschappij, kunnen we scherper en opener communiceren dan de officiële vertegenwoordigers van Oekraïne. Bijvoorbeeld, in de Hongaarse Missie, zeiden we openlijk dat Boedapest een pro-Russische positie inneemt, wat overigens de Hongaarse ambassadeur beledigde. Onze vertegenwoordiger bij de EU kan dat niet zeggen, maar wij kunnen en moeten dat wel doen. Vandaag vullen de Oekraïense regering en de burgermaatschappij elkaar aan. Hoewel in werkelijkheid de rol van de burgermaatschappij is om de regering te controleren en te bekritiseren. Maar vandaag zijn we verenigd, omdat we het over de overleving van Oekraïne hebben.
V: Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft Promote Ukraine meer dan één actie georganiseerd. Ik herinner me het piket van de Russische ambassade in België en de actie nabij de Nationale Opera in Brussel, waar activisten kaarsen aanstaken met een groot bord “Kinderen” om een analogie te trekken met het door Rusland gebombardeerde dramatheater in Marioepol, waarbij ongeveer 600 burgers omkwamen.
A: Het organiseren van demonstraties is een significant gebied van onze activiteit. Tijdens deze grootschalige oorlog hebben we er 35 van gehouden. Nu houden we een reeks demonstraties, “Boycot Lukoil.” Elke zondag staan onze activisten met posters bij benzinestations en leggen ze aan bestuurders uit dat Rusland in oorlog is met Oekraïne, en dat u tankt bij een Russisch benzinestation.
V: En hoe reageren bestuurders hierop?
A: Verschillend. Maar veel mensen, na gesproken te hebben met onze activisten, verlaten het tankstation en zeggen dat ze niet langer zullen tanken bij Lukoil. We merkten dat veel bestuurders niet weten dat dit netwerk van tankstations Russisch is. En we vragen Belgische journalisten om hier meer over te schrijven en hun publiek te informeren dat Lukoil een Russisch oliebedrijf is. En in België zijn er nu bijna 180 tankstations van dit bedrijf. In de nabije toekomst plannen we een grootschalige demonstratie bij het hoofdkantoor van Lukoil in België. Dit is al overeengekomen met de politie.
V: Velen in Oekraïne maken zich zorgen over de uitspraken van sommige Europese leiders dat er geen speciale versnelde procedure kan zijn voor de toetreding van ons land tot de EU. Hoe staat u tegenover het Europese perspectief van Oekraïne?
A: “Er mag geen twijfel over bestaan dat Oekraïne bijna in de EU is. De leider van de Europese Commissie en de Voorzitter van het Europees Parlement verklaren dit openlijk. Velen in Brussel steunen Oekraïne oprecht en zijn bereid meer te doen voor dit land dan voor enig ander land. Daarom heb ik geen twijfels over de Europese toekomst van Oekraïne. Er is echter angst dat we in plaats daarvan naar bepaalde compromissen zullen worden geduwd. Het kan er zo uitzien: we geven jullie de status van kandidaat-lidmaatschap, en jullie geven hier een beetje op, daar een beetje op. Hoewel ik geen reden heb om dit te zeggen, ben ik intuïtief. Bijvoorbeeld, mij wordt verteld dat Europese bedrijven actief Russen beginnen in te huren. Het antwoord op het protest van Oekraïense werknemers is dat het niet nodig is om strijdlustig te zijn en dat het noodzakelijk is inclusief te zijn en niet over politiek op kantoor te praten, maar alleen na het werk. Dus, ik vrees dat zo’n terugval op politiek niveau kan plaatsvinden. Daarom moeten we voorbereid zijn dat de strijd voor Oekraïense belangen moeilijker zal worden, in het bijzonder voor de burgermaatschappij.”
