Interview (7 apr. 2022 (bijgewerkt: 3 jul. 2023)) met Marta Barandiy, oprichter van het maatschappelijk netwerk Promote Ukraine en hoofdredacteur van Brussels Oekraïna Review, en Maryna Yaroshevych, hoofd belangenbehartiging bij Promote Ukraine
By Antonio Argenziano and Michał Rybacki | JEF Europe (Young European Federalists)
De Conferentie over de Toekomst van Europa (CoFoE) is de kans voor de EU om een ware unie van Europese burgers te worden, die ook Oekraïners zou moeten omvatten, volgens Marta Barandiy en Maryna Yaroshevych van een in Brussel gevestigd maatschappelijk netwerk dat zich inzet voor de ondersteuning van Oekraïne.
Sinds ten minste 2013 hebben Oekraïners hun toewijding aan Europese integratie bewezen. Hoe zou u de evoluerende perceptie van de EU in Oekraïne karakteriseren, vooral gezien de veranderingen veroorzaakt door de vorige en aanhoudende Russische invasie?
Marta Barandiy: Sinds de vroege jaren 2000 is er een groeiende interesse in de EU onder Oekraïners, variërend van politieke verklaringen tot academische cursussen gewijd aan Europese integratie. Onderwijs speelde een belangrijke rol bij het vormen van de pro-Europese mentaliteit van de nieuwe generatie, wat later werd weerspiegeld in de toewijding van Oekraïne aan de EU. In 2004 hadden we de Oranje Revolutie omdat we gerechtigheid en transparantie wilden, de rechtsstaat, open grenzen en nauwere banden met Europa. In 2013 weigerde president Viktor Janoekovytsj het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne te ondertekenen onder invloed van Vladimir Poetin, wat Oekraïne ertoe aanzette om op te komen voor Europa. In 2014 stierven veel Oekraïners – waarschijnlijk als enige mensen ter wereld – onder en voor de Europese vlag. Sindsdien vechten we tegen Rusland voor onze keuze en recht om deel uit te maken van de EU.
Maryna Yaroshevych: Sinds ten minste 2014 hebben Oekraïners consequent bewezen dat ze bij Europa horen en de waarden ervan delen. Toen de grootschalige invasie vorige maand begon, was de steun voor de EU in Oekraïne op een historisch hoogtepunt. De mensen die het land ontvluchtten, hebben een zeer warme ontvangst gekregen in de hele Unie. Het probleem is dat de Oekraïners die in het land blijven, zich niet hetzelfde voelen omdat er verbale solidariteit is. Maar, het wordt niet in praktijk gebracht wanneer de EU zegt dat een humanitaire interventie en militaire steun te gevaarlijk zijn. Dit betekent dat Europeanen Oekraïners in de steek laten en laten sterven. Wanneer de oorlog eindigt, ben ik niet zeker of de 37 miljoen Oekraïners die in het land zijn gebleven dezelfde pro-EU houding zullen hebben als voorheen.
De strategie van de EU voor het Oostelijk Partnerschap lijkt te zijn mislukt. De gebieden van Oekraïne, Georgië en Moldavië zijn gedeeltelijk bezet door Rusland, en uw land wordt getroffen door een grootschalige invasie. Wat denkt u dat de EU hieruit politiek zou moeten leren, vooral te midden van de discussies over de toekomst van Europa?
Maryna Yaroshevych: Poetin viel eerst Georgië binnen in 2008, en door het uitblijven van een solide en eensgezinde Europese reactie, nam hij wat tijd om Rusland militair op te bouwen en Oekraïne in 2014 binnen te vallen. Zelfs toen had Europa de les over wie Poetin was en waartoe hij in staat was niet geleerd. Sinds 2014 praat de EU over het verminderen van de energieafhankelijkheid van Rusland of het doorsnijden van handelsbanden, maar er is niets significants gebeurd. Daardoor begon de grootschalige invasie vorige maand – en we zitten nog steeds vast aan een verhaal dat voor de EU-lidstaten het niet gemakkelijk is om van de ene op de andere dag van afhankelijkheid van Rusland af te komen. Natuurlijk begrijpen we dat, maar we hebben dit probleem niet eerder aangekaart. Dit onderwerp staat ten minste sinds 2014 op de agenda! De geleerde les zou moeten zijn dat wanneer er precedenten zijn, je serieus moet zijn over de reactie. Vandaag kunnen de Europeanen het zich niet veroorloven om de les opnieuw niet te begrijpen.
Marta Barandiy: Zo vaak moeten we dezelfde les leren, de les van Chamberlain en Churchill – als je een terrorist blijft sussen, kun je de ene invasie na de andere verwachten. We hebben het gevoel dat in de EU burgers dingen misschien beter begrijpen dan politici in dit opzicht. Sommige van de laatsten neigen te zeggen dat als we nu tegen Poetin ingaan, we de Derde Wereldoorlog zullen hebben – ons antwoord hierop is dat de Derde Wereldoorlog al begonnen is, en jullie lopen achter zowel met het besef als met de reactie. Voor nu hebben jullie nog steeds ons, Oekraïners, aan jullie kant, maar mochten wij er niet meer zijn – dan staan jullie er alleen voor met Poetin.
Momenteel reflecteert de EU op de richting van Europese integratie als onderdeel van CoFoE. Wat zou er veranderd kunnen worden in het institutionele en beleidskader van de Unie om het capabeler te maken om vrede en veiligheid in Europa te handhaven en Oekraïne te helpen?
Marta Barandiy: De toekomst van Europa moet worden bepaald door haar burgers. We kunnen zien dat Europeanen voorstander zijn van de toetreding van Oekraïne tot de EU. Buiten het institutionele toetredingsproces om, zou de Unie moeten heroverwegen hoe uitbreiding wordt gedaan en overwegen om Oekraïners nu het Europese burgerschap te geven voordat onze regering in staat is de nodige aanpassingen op institutioneel niveau te maken.
Maryna Yaroshevych: Processen zoals CoFoE zouden burgers in staat moeten stellen om nieuwe ideeën naar voren te brengen en de agenda van de EU, evenals die van haar buurlanden, te definiëren. Oekraïners hebben in het verleden bewezen en blijven met hun levens aantonen dat ze zich inzetten voor Europa. Het zou mogelijk moeten zijn om Oekraïners het EU-burgerschap te verlenen zelfs voordat onze regering aan alle toetredingscriteria voldoet en zich bij de Unie voegt. We kunnen verder gaan dan het Associatieakkoord tussen de EU en Oekraïne en het Diepe en Brede Vrijhandelsgebied door hier een burgerlijk niveau aan toe te voegen. De EU zou een ware unie van burgers moeten worden, inclusief Oekraïners.
Als onderdeel van de CoFoE is er uitgebreid discussie over de overgang naar stemming met gekwalificeerde meerderheid in buitenlandse zaken door de EU, zodat we actiever kunnen zijn op het internationale toneel, inclusief het snel aannemen van effectievere sancties. Hoe beoordeelt u het proces van het opleggen van strafmaatregelen aan Rusland na zijn invasie in Oekraïne?
Marta Barandiy: Aan de ene kant begrijp ik dat de Unie met één stem wil spreken. Aan de andere kant, als er zoveel op het spel staat, zou het mogelijk moeten zijn om een Unie van verschillende snelheden te hebben. Coalities van bereidwillige landen zouden meer moeten kunnen doen, inclusief het verbieden van Russische olie, gas en kolen, zonder gehinderd te worden door de vrienden van Rusland in Europa zoals Orbán’s Hongarije.
Maryna Yaroshevych: Wat betreft het sanctiebeleid voelen wij, Oekraïners, vaak dat het te weinig en te laat is vanwege de omslachtigheid van bestaande procedures. De noodzaak om met “één stem” te spreken kan in veel gebieden gunstig zijn, maar niet als het gaat om veiligheid en defensie, waar overeenkomsten gebaseerd op de kleinste gemene deler letterlijk kunnen leiden tot verlies van levens, inclusief burgers, zoals we nu in Oekraïne zien met het bloedbad van Boetsja of de genocide in Marioepol.
Een groot deel van de CoFoE-voorstellen is gewijd aan de ontwikkeling van een oprecht EU-immigratie- en asielbeleid gebaseerd op het beginsel van solidariteit. Welke lessen kunnen we trekken uit de oorlog in Oekraïne in deze context?
Maryna Yaroshevych: Momenteel zijn ongeveer 4 miljoen Oekraïners gedwongen hun land te ontvluchten, en er wordt geschat dat dit zou kunnen toenemen tot 8 miljoen. De meerderheid van de Oekraïners ziet dit als een tijdelijke maatregel, in de hoop terug te kunnen keren naar ons thuisland zodra de situatie dit toelaat. In plaats van te concentreren op integratieprogramma’s voor vluchtelingen, zouden we moeten focussen op wat er vandaag gedaan kan worden om de oorlog te stoppen en de terugkeer van Oekraïners naar huis zo snel mogelijk te faciliteren.
Marta Barandiy: Gezien de uitzonderlijke situatie is het ook van vitaal belang dat nationale autoriteiten meer flexibiliteit tonen bij het verwerken van de Oekraïense verzoeken om bescherming waarin we ons bevinden. Het is duidelijk dat EU-burgers Oekraïners willen helpen, dus politici zouden hun verwachtingen moeten volgen.
Wat voor Europa en Oekraïne verwacht u in de komende jaren te zien? Welke veranderingen zou u graag willen zien volgen op de CoFoE?
Maryna Yaroshevych: Er is een discussie over de mate van implementatie van de voorstellen van burgers na de Conferentie – zijn de instellingen verplicht om op te volgen, of kunnen ze gewoon notitie nemen en doorgaan zonder passende actie? De voorstellen van de CoFoE moeten worden overgenomen. De EU moet besluitvaardiger en sneller worden in het nemen van actie in reactie op crises zoals die in Oekraïne. Wat mijn land betreft – we moeten gewoon doorgaan en volharden, en dat is wat we zullen doen.
Marta Barandiy: De EU moet burgers niet als een last beschouwen, maar als bijdragers aan het gemeenschappelijke project. Dit omvat ook de burgers van Oekraïne, omdat zij Europese waarden aan de frontlinie verdedigen.
